PHƯƠNG PHÁP TẠO KHOẢNG DI XA RĂNG CỐI LỚN

Di xa răng cối lớn đã trở nên phổ biến, vì đôi khi khó có thể thuyết phục phụ huynh đồng ý nhổ răng đang còn lành mạnh của con. Về cơ bản thủ thuật liên quan có một mục tiêu, chẳng hạn đẩy răng cối lớn hàm trên và/hoặc răng cối lớn hàm dưới đi về phía sau. Điều này làm tăng chiều dài cung răng bằng chiều dài di xa đạt được. Thủ thuật di xa này thường được thực hiện trước khi răng cối lớn thứ hai mọc. Nó chắc chắn là dễ hơn nếu di chuyển một răng cối lớn về phía xa so với hai răng (chẳn hạn răng cối lớn vĩnh viễn thứ nhất và thứ hai). Khí cụ di xa răng cối lớn có thể được chia làm hai loại:

Khí cụ di xa ngoài miệng
Khí cụ di xa trong miệng

KHÍ CỤ DI XA NGOÀI MIỆNG
Khí cụ di xa ngoài miệng thường được sử dụng nhất là headgear. Headgear gồm các bộ phân lắp ráp sau:

Đơn vị phát lực – cung mặt, J hook
Đơn vị truyền tải lực
Đơn vị neo chặn – chụp đầu, kéo cổ
Triết lý cơ bản của việc sử dụng headgear là kéo răng cối lớn sử dụng đơn vị neo chặn ngoài miệng, chẳng hạn như vùng chẩm hoặc vùng cổ. Lực được truyền tải bởi đơn vị truyền tải lực có thể được điều chỉnh để di xa răng cối lớn hàm trên.

Di xa một bên hoặc hai bên đều có thể thực hiện được bằng headgear. Lực có thể được điều chỉnh để răng cối lớn di chuyển tịnh tiến hoặc nghiêng xa theo hướng về phía sau. Di chuyển nghiêng xa chỉ được đề nghị trong những trường hợp tăng trưởng theo hướng ngang với khuôn mặt hình vuông và cắn sâu hơn bình thường. Trong những trường hợp này, tipping giúp mở khớp cắn cũng như tăng chiều cao tầng mặt dưới phía trước. Điều trị dùng headgear hiệu quả nhất trước khi răng cối lớn thứ hai mọc. Ngoài ra, sự hợp tác của bệnh nhân cũng rất quan trọng để đạt được kết quả thành công. Điều này không chỉ liên quan đến việc mang mà còn số giờ mang. Khuyến nghị mang tối thiểu 12 đến 14 giờ để có hiệu quả điều chỉnh xương và 18 đến 20 giờ để có hiệu quả chỉnh nha (di xa răng cối lớn).



PHƯƠNG PHÁP DI XA RĂNG CỐI LỚN TRONG MIỆNG
Đôi khi sự tuân thủ của bệnh nhân là vấn đề chính đối với khí cụ ngoài miệng. Do đó, phương pháp trong miệng được nghĩ đến vì mục đích này. Khí cụ trong miệng tạo lực di chuyển răng theo ba phương pháp chính – sử dụng ốc vít, lò xo mở khoảng hoặc dây cung xoắn. Nam châm đã được thiết kế trong miệng dùng cho việc di xa, nhưng không quá phổ biến.

Khí cụ trong miệng dùng neo chặn từ khẩu cái và phía trước đặt tại các răng cối nhỏ. Bằng cách đục lỗ tạo nhiều vùng bề mặt chân răng và/hoặc vùng lỗ rỗ của khẩu cái, những khí cụ này có thể giảm thiểu hiệu ứng làm nhô ra trước do lực đối kháng trong quá trình di xa các răng cối lớn. Ở đây hiệu quả của những khí cụ cũng nhiều hơn trước khi răng cối lớn thứ hai mọc.

Những khí cụ di xa rong miệng khác nhau bao gồm:

Tấm Schwartz
Khí cụ Sagittal
Hạng I
Ốc hai bên và một bên
Lò xo mở
Jones jig
Khí cụ Disatl jet
Khí cụ đẩy lùi phía sau nhanh
Khí cụ pendulum
Nam châm trong miệng
Jasper jumper
Lip bumper

Tấm Schwartz

Đây là tiền thân của khí cụ sagittal, và được xem là tấm Y vì hình dạng của phần cắt trên đế phân tách tấm này thành các phần. Ngày nay nó hiếm khi được sử dụng.



Khí cụ Sagittal

Đây là khí cụ tháo lắp với ốc vít kết hợp di xa răng cối lớn vĩnh viễn thứ nhất. Neo chặn đạt được bằng vùng răng nằm trước răng cối lớn vĩnh viễn thứ nhất. Lưu giữ bằng móc để giữ khí cụ tại chỗ. Kích hoạt ốc vít khiến răng cối lớn bị đẩy về phía xa.

Khí cụ này không được sử dụng phổ biến mặc dù chúng có thể được dùng để di xa răng cối lớn hàm trên hoặc hàm dưới chủ yếu vì kiểm soát đạt được không tốt bằng những khí cụ khác. Các răng cối lớn bị nghiêng xa và không đạt được di chuyển tịnh tiến. Bản chất của khí cụ tháo lắp cũng khiến việc mang phụ thuộc vào bệnh nhân và sự hợp tác ảnh hưởng đến kết quả.



Khí cụ First Class

Đây là một khí cụ có nền là một ốc vít có sẵn trên thị trường từ Leone (Italy). Neo chặn bằng tấm khẩu cái – được gắn cố định với phần nối dài từ khâu răng cối nhỏ thứ nhất. Lực tạo ra từ cơ chế của một ốc vít lồng vào nhau, kích hoạt ốc vít tạo chuyển động răng cối về phía xa 0.1 mm. Khuyến nghị kích hoạt mỗi ngày một lần cho đến khi đạt được kết quả mong muốn.



Khí cụ ốc nong hai bên và một bên

Các ốc vít này được bán bởi Leone (Italy). Ốc vít nong hai bên được dùng để di xa các răng cối lớn vĩnh viễn thứ nhất hàm trên hai bên. Khí cụ bao gồm một nút Nance được gắn vào đoạn răng cối nhỏ của ốc. Ốc vít một bên được thiết kế khác, nhưng khí cụ cũng được chế tạo bằng cách tương tự.



Lò xo mở

Các nhà lâm sàng khác nhau khi thực hiện mục tiêu di xa răng cối lớn có những khí cụ lắp ráp dùng lò xo mở. Những khí cụ cơ bản được hàn vào khâu gắn vòa răng cối nhỏ và răng cối lớn. Thường một dây mặt ngoài và/hoặc mặt trong chứa một lò xo mở nhằm đạt được lực như mong muốn. Một nút mặt trong thường được thêm vào vùng răng cối nhỏ để tăng thêm khả năng lưu giữ.

Jones Jig

Jones Jig là một khí cụ di xa có sẵn trên thị trường bởi hãng American Orthodontics (USA). Nó bao gồm một lò xo mở được đặt lên mặt ngoài, tạo lực cần có khi nén lò xo lại. Neo chặn hỗ trợ được cung cấp bởi một khí cụ Nance. Nó có thể được dùng để di xa một bên lẫn hai bên. Nó đã được chứng minh là có thể di xa răng cối lớn thậm chí khi răng cối lớn thứ hai đã mọc.



Khí cụ Distal Jet

Khí cụ Distal Jet là một piston và khí cụ dạng ống bán sẵn trên thị trường bởi hãng American Orthodontics (USA). Khí cụ có khả năng di xa răng cối lớn vĩnh viễn thứ hai hàm trên. Các nhà sản xuất bắt buộc khí cụ tạo lực di chuyển răng tịnh tiến.

Khí cụ Fast Back

Khí cụ fast back là một loại khí cụ lò xo mở, được bán sẵn trên thị trường bởi Leone (Italy). Nó là phiên bản tiên tiến nhất trong những khí cụ đã nói trên. Nó dùng hai lò xo nickel – titanium với hai chiều dài khác nhau (200 và 300gm). Khí cụ cũng có nút chặn cuối tự khóa, giúp khí cụ có thể lập trình hoàn toàn và tăng mức độ an toàn trong quá trình sử dụng. Khí cụ cố định có thể được thực hiện mà không phải chờ cho đến khi hoàn tất việc di xa.



Khí cụ Pendulum

Khí cụ Pendulum là một khí cụ lai sử dụng nút nhựa Nance lớn ở khẩu cái để neo chặn, dọc theo lò xo TMA 0.032” phát lực nhẹ, liên tục lên mặt trong răng cối lớn vĩnh viễn thứ nhất hàm trên. Vì vậy, khí cụ tạo một vòng cung xoay rộng hoặc con lắc lực từ đường giữa khẩu cái đến các răng cối lớn hàm trên.



Nam châm trong miệng

Nam châm được dùng cùng với khí cụ cố định để tạo khoảng cũng như khôi phục lại khoảng trống bị mất. Với mục tiêu di xa, chúng được dùng trong chế độ đẩy lùi với nút Nance để lưu giữ.

Nam châm được dùng là:

Samarium cobalt magnets—SmCo5 and Sm2Co17
Neodymium iron boron magnets—Nd2 Fe14B
Nam châm không phải là phương pháp được ưa chuộng dùng để di xa răng cối lớn vì những bất lợi vốn có như giá cả, kích thước và lực giảm nhanh theo khoảng cách di chuyển.



Khí cụ Lip Bumper

Lip bumper là một khí cụ đơn giản nằm hơi phía trước các răng cửa hàm dưới và phía xa nối với răng cối lớn hàm dưới. Nó được phủ nhựa mặt ngoài hoặc phủ bởi acrylic ở vùng phía trước. Bề mặt phẳng này nhận lực từ môi dưới và truyền nó đến vùng răng cối lớn hàm dưới. Nên dùng khí cụ sớm ở bộ răng hỗn hợp để giúp di xa một khoảng nhỏ hoặc dựng trục răng cối lớn hàm dưới nghiêng gần.

Một biến thể của lip bumper để di xa răng cối lớn hàm trên và được gọi là khí cụ Denholz. Ở đây lip bumper được gắn với các răng cối lớn hàm trên ở phần mở rộng theo chiều dọc. Chức năng của khí cụ cũng tương tự. Lượng di xa đạt được có giới hạn.



—

Nguồn: Gurkeerat Singh (2007), “Textbook of Orthodontics“, 2nd edition, Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd

Biên dịch: BS Lương Thị Quỳnh Tâm